ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi

ISO 45001 Belgesi Nedir?

ISO 45001 İş Güvenliği ve Güvenliği Yönetim Sistemi Belgesi, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yönetimi için geliştirilen uluslararası bir standarttır. OHSAS 18001 belgesinin yerini alarak, daha kapsamlı ve entegre bir yönetim sistemi sunar. 2018 yılında yürürlüğe giren bu belge, kuruluşların çalışan sağlığı ve güvenliğini korumak ve riskleri en aza indirmek için gerekli şartları belirler. ISO Belgesi, işletmelerin İSG süreçlerini dünya çapında kabul gören bir standartta düzenlemesini sağlar.

ISO 45001 Standardı, yalnızca İSG konularını değil, aynı zamanda bu süreçlerin organizasyonel yönetimle nasıl entegre edileceğini de kapsar. Diğer ISO yönetim standartlarıyla uyumlu olan bu belge, özellikle ISO 9001 ve ISO 14001 ile entegre bir şekilde uygulanabilir. Bu, işletmelerin kalite, çevre ve iş sağlığı güvenliği gibi önemli alanlarda kapsamlı bir yönetim sistemi oluşturmasını sağlar.

Her sabah ailelerine veda ederek işe giden işçiler, akşam sevdiklerine sağlık ve güvenle dönebilmeyi hak eder. Ancak, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle her yıl dünyada milyonlarca insanın ya hayatı son buluyor ya da çok ciddi yaralanmalarla karşı karşıya kalıyor. ISO 45001 belgesi, tam da bu noktada devreye girerek çalışan sağlığı ve güvenliğini sistematik bir şekilde korumayı amaçlıyor.

ISO 45001, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi standardıdır. Çalışanların güvenliğini sağlamak, iş kazalarını azaltmak ve iş ortamında sağlıklı bir çalışma alanı yaratmak amacıyla tasarlanmıştır. Bu belge, şirketlerin hem etik hem de hukuki sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olurken, iş güvenliği konusundaki riskleri minimize eder.

ISO 45001, sadece bir belge değil, bir hayat kurtarma mekanizmasıdır. İş kazalarının arkasında genellikle dikkatsizlik, yeterli önlemlerin alınmaması ya da bilinç eksikliği bulunur. ISO 45001, bu eksiklikleri sistematik bir yaklaşımla ortadan kaldırır. Belgeyi alan bir işletme, sadece yasal zorunlulukları karşılamakla kalmaz; çalışanlarına ve toplumuna olan sorumluluğunu da yerine getirir.

Bir iş kazasının ardından, sadece yaralanan bir kişi değil, o kişinin ailesi, arkadaşları ve geleceği etkilenir. Meslek hastalıkları, uzun vadeli fiziksel ve psikolojik sorunlara yol açarak, işçinin hayat kalitesini düşürür. ISO 45001, bu zinciri kırarak daha bilinçli ve güvenli bir çalışma ortamı yaratır.

ISO 45001 Belgesi temel faydaları arasında iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışan memnuniyetinin artırılması ve yasal yükümlülüklere uyum yer alır. Standart, işletmelerin tehlike ve risklerini proaktif bir şekilde yönetmesine yardımcı olur. Ayrıca, iş sağlığı ve güvenliği hedeflerinin belirlenmesini ve bu hedeflere ulaşmak için planlamalar yapılmasını sağlar. İşletmelerin çalışan katılımını artırarak güvenlik kültürünü güçlendirir ve yönetim liderliği ile taahhütleri destekler.

ISO 45001 Standardının Maddeleri Nelerdir ?

ISO 45001 Belgesi kuruluşların İSG yönetim sistemini kurup sürdürebilmesi için bir çerçeve sunar. Standart şu temel maddelerden oluşur:

1. Kapsam

• ISO 45001 Belgesi İSG yönetim sisteminin organizasyon genelinde kapsadığı faaliyetler, alanlar ve risklerin tanımlanmasıdır.

• "İSG Yönetim Sistemi Kapsamı Belgesi" - Sistemin kapsadığı tüm alanlar ve sınırlamaları belirtir.

2. Atıf Yapılan Standartlar ve/veya Dokümanlar (Normatif Referanslar)

• İSG yönetim sistemiyle ilgili diğer standartlar ve dokümanların belirtilmesi ve bu referanslarla uyum sağlanmasıdır.

• "Referans Standartları ve Dokümanlar Listesi" - Kullanılan tüm standart ve sürümlerin listesini sunar.

3. Terimler ve Tanımlar

• ISO 45001 Belgesi İSG yönetim sisteminde kullanılan terimlerin, organizasyon genelinde doğru anlaşılmasını sağlar.

• "İSG Terimler Sözlüğü" - Tehlike, risk, uygunsuzluk gibi terimlerin net tanımlarını içerir.

4. Organizasyonun Bağlamı

4.1 Organizasyon ve Bağlamın Anlaşılması

• Organizasyonun iç ve dış unsurlarının İSG üzerindeki etkilerinin analiz edilmesidir.

• "İç ve Dış Faktör Analiz Raporu" - Organizasyonun iç ve dış faktörlerinin İSGye etkisini analiz eder.

4.2 Çalışanların ve İlgili Tarafların İhtiyaç ve Beklentileri

• İlgili tarafların İSG ile ilgili ihtiyaç ve beklentilerinin anlaşılmasıdır.

• "İlgili Taraf Beklentileri Analizi" - Çalışanlar, yöneticiler ve diğer tarafların İSG ile ilgili beklentilerini analiz eder.

4.3 İSG Yönetim Sistemi Kapsamının Belirlenmesi

• ISO 45001 belgesi İSG yönetim sisteminin hangi faaliyetleri kapsayacağı ve sınırlarının belirlenmesidir.

• "İSG Kapsam Belgesi" - İSG yönetim sisteminin kapsamını ve sınırlarını belirler.

4.4 İSG Yönetim Sistemi

• Organizasyonun İSG yönetim sisteminin nasıl uygulanacağına ilişkin esasların belirlenmesidir.

• "İSG Yönetim Sistemi Taslak Belgesi" - Sistemin genel uygulama adımlarını ve yönetim esaslarını içerir.

5. Liderlik ve İşçi Katılımı

5.1 Liderlik ve Taahhüt

• Üst yönetimin İSGye olan bağlılığını ve güvenli bir çalışma ortamı sağlama taahhüdüdür.

• "Üst Yönetim İSG Taahhütnamesi" - Üst yönetimin İSGye olan bağlılığını ve desteğini belirtir.

5.2 Politika

• Organizasyonun İSG ile ilgili hedeflerinin ve performans beklentilerinin resmî olarak belirlenmesidir.

• "İSG Politikası" - Organizasyonun İSG politikalarını ve hedeflerini tanımlar.

5.3 Organizasyonel Roller, Sorumluluklar ve Yetkiler

• İSG sorumluluklarının organizasyon içindeki rol dağılımının açıkça belirlenmesidir.

• "İSG Görev ve Sorumluluk Matrisi" - İSG ile ilgili sorumlulukların belgelendiği matrisi sunar.

5.4 İstişare ve Katılım

• Çalışanların İSG süreçlerine katılımlarının ve görüşlerinin alınmasının sağlanmasıdır.

• "Çalışan Katılımı ve Geri Bildirim Süreci" - Çalışanların İSG ile ilgili öneri ve geri bildirimlerini içeren bir kayıt sistemidir.

6. Planlama

6.1 Risk ve Fırsatların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

• ISO 45001 belgesi İSG ile ilgili potansiyel risklerin ve fırsatların belirlenmesi ve analiz edilmesidir.

• "Risk ve Fırsat Değerlendirme Raporu" - Tüm potansiyel risk ve fırsatların analizini yapar.

6.1.1 Tehlikelerin Belirlenmesi

• İş süreçlerinde var olan fiziksel, kimyasal, biyolojik ve diğer tehlikelerin belirlenmesidir.

• "Tehlike Tanımlama ve Risk Değerlendirme Formu" - Tüm tehlikelerin ve risk seviyelerinin değerlendirildiği belge.

6.1.2 Yasal ve Diğer Gereklilikler

• Organizasyonun uyması gereken tüm yasal ve düzenleyici İSG gerekliliklerinin belirlenmesidir.

• "Yasal Uygunluk Listesi" - İSG yasalarının ve düzenlemelerinin bir listesini içerir.

6.2 İSG Hedefleri ve Planlama

• Organizasyonun iso 45001 belgesi İSG hedeflerine ulaşması için bir plan oluşturulmasıdır.

• "İSG Hedefleri ve Eylem Planı" - İSG hedeflerine ulaşmak için gerekli adımları belirtir.

7. Destek

7.1 Kaynaklar

• ISO 45001 belgesi İSG hedeflerine ulaşmak için gereken kaynakların sağlanmasıdır.

• "İSG Kaynak Planı" - Finansal, teknik ve insan kaynağı ihtiyaçlarını planlar.

7.2 Yetkinlik

• Çalışanların İSG görevlerini yerine getirebilecek bilgi ve becerilere sahip olmalarını sağlamak için gerekli eğitimlerin verilmesidir.

• "İSG Eğitim ve Yetkinlik Matrisi" - Çalışanların gerekli yetkinliklerinin ve eğitim ihtiyaçlarının belirlendiği belge.

7.3 Farkındalık

• Çalışanların ISO 45001 belgesi İSG politikaları ve riskler konusunda bilgi sahibi olmalarını sağlamak için sürekli eğitim verilmesidir.

• "Farkındalık Eğitim Programı" - Çalışanların İSG risk ve politikaları hakkında bilgilendirilmesi için oluşturulan program.

7.4 İletişim

• İSG ile ilgili bilgilerin tüm çalışanlar ve ilgili taraflarla etkin bir şekilde paylaşılmasını sağlamaktır.

• "İSG İletişim Prosedürü" - İSG yönetim sisteminde bilgi paylaşımına yönelik bölümleri içerir.

7.5 Belgelenmiş Bilgi

• ISO 45001 belgesi İSG yönetim sistemiyle ilgili belgelerin kontrolü ve güncellenmesi sürecidir.

• "Doküman Kontrol Denetimleri" - Belgelerin kontrolü, saklanması ve güncellenmesine yönelik ayrıntıları belirler.

8. Operasyon

8.1 Operasyonel Planlama ve Kontrol

• Tüm operasyonların güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesi ve tehlikelerin kontrol altında tutulması için planlama yapılmasıdır.

• "Operasyonel Kontrol Planı" - Tehlikelerin kontrolü için operasyonel planlama yöntemleri içerir.

8.2 Acil Durum Hazırlığı ve Müdahale

• Olası acil durumlarda gerekli önlemlerin alınması ve müdahale planlarının geliştirilmesidir.

• "Acil Durum Müdahale Planı" - Acil durum anında uygulanacak tahliye ve müdahale prosedürlerini içerir.

9. Performans Değerlendirmesi

9.1 İzleme, Ölçme, Analiz ve Değerlendirme

• ISO 45001 Belgesi İSG yönetim sisteminin etkinliğini ölçmek ve performansını değerlendirmek için süreçlerin sürekli izlenmesidir.

• "İSG Performans İzleme Raporu" - Performans ölçümlerinin sonuçlarını ve analizleri içerir.

9.2 İç Denetim

• ISO 45001 belgesi İSG yönetim sisteminin organizasyonel hedeflere uygun olup olmadığını düzenli olarak değerlendirmektir.

• "İç Denetim Planı ve Raporu" - İSG yönetim sisteminin uyumluluğunu değerlendiren denetim planları ve raporları.

9.3 Yönetim Gözden Geçirme

• Üst yönetim tarafından İSG yönetim sisteminin etkinliğinin ve performansının gözden geçirilmesidir.

• "Yönetim Gözden Geçirme Toplantı Tutanakları" - Yönetim gözden geçirme toplantısında alınan kararları içerir.

10. İyileştirme

10.1 Olay ve Uygunsuzlukların Yönetimi

• ISO 45001 belgesi İSG ile ilgili olayların incelenmesi, kök neden analizlerinin yapılması ve önleyici tedbirlerin alınmasıdır.

• "Olay Raporu ve Kök Neden Analizi" - Olayların detaylı analizini ve tekrarı önlemeye yönelik adımları içerir.

10.2 Sürekli İyileştirme

• İSG yönetim sisteminin performansının sürekli olarak iyileştirilmesi ve kazaların tekrarının önlenmesidir.

• "Sürekli İyileştirme Planı" - İSG yönetim sisteminin performansını artırmaya yönelik adımları içerir.

ISO 45001 belgesi, yalnızca çalışanların güvenliğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda işletmelere maliyet tasarrufu sağlar. İş kazalarının önlenmesi, iş gücü kayıplarını azaltır ve bu da üretkenliği artırır. Bunun yanında, yasal uyum sağlanarak cezalardan kaçınılır. Bu standardı benimseyen işletmeler, iş sağlığı ve güvenliği konusunda hem iç hem de dış paydaşlar nezdinde prestij kazanır.

ISO 45001, risk bazlı bir yaklaşımla yönetim sisteminin kurulumunu sağlar. Bu sayede, işletmelerin riskleri önceden tespit etmesi ve gerekli tedbirleri alması hedeflenir. Örneğin, tehlike tanımlaması yapılarak bu riskler kontrol altına alınır ve çalışanların güvenliği garanti altına alınır. Ayrıca, çalışanların İSG politikalarının geliştirilmesine katılımı teşvik edilir, bu da güvenli bir iş ortamı oluşturulmasında önemli bir rol oynar.

OHSAS 18001 standardından ISO 45001 standardına Geçiş nasıl sağlandı ?

OHSAS 18001 Standardı, ISO 45001 Belgesi ile değiştirilmiştir. OHSAS 18001, bir ISO standardı olmadığı için ISO 45001 standardının doğrudan bir devamı olarak düşünülmemelidir. Ancak, iso 45001, OHSAS 18001 belgesinden farklı olarak, diğer ISO standartlarıyla entegrasyon kolaylığı sağlar ve daha kapsamlı bir yönetim sistemi sunar. 2021 yılı itibarıyla, OHSAS 18001 tamamen yürürlükten kaldırılmış ve yerine ISO 45001 uygulanmaya başlanmıştır. İşletmeler, belgelerini yenilerken ISO 45001 standardına uygun hale gelmek zorundadırlar.

ISO 45001 Standardının başarıyla uygulanması, sadece yasal gereklilikleri karşılamakla sınırlı değildir. Aynı zamanda, çalışanların güvenliğini artırarak işletmelerin itibarı yükselir. ISO 45001 Belgesi almak isteyen kuruluşlar, belgelendirme sürecine girmeden önce İSG yönetim sistemlerini gözden geçirmeli ve gerekli güncellemeleri yapmalıdır. ISO Belgesi alımı sırasında denetimlerden geçmek, işletmelerin bu süreci sağlıklı bir şekilde tamamlaması için kritiktir.

ISO 45001 Belgesi, iş sağlığı ve güvenliği yönetimi konusunda işletmelere kapsamlı bir rehber sunar. Çalışan sağlığına verilen önemi artırırken, işletmelerin performansını da iyileştirir.

ISO 45001 Belgesinin işletmelere sağladığı birçok fayda bulunmaktadır:

İş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi: Bu standart, işletmelere iş yerlerindeki tehlikeleri tanımlama, riskleri yönetme ve çalışanların sağlığını koruma fırsatı sunar. İş kazalarının azalması, hem çalışan güvenliğini sağlar hem de işletme için maliyetlerin düşmesine katkıda bulunur.

Yasal uyumluluk: ISO 45001 belgesi işletmelere ulusal ve uluslararası iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerine uygunluğu sağlama konusunda rehberlik eder. Bu sayede, işletmeler yasal cezalarla karşılaşmaktan kaçınabilir.

Çalışan motivasyonu ve verimliliği: Güvenli bir iş ortamı sağlamak, çalışanların motivasyonunu artırır. Çalışanlar, güvenli bir ortamda çalıştıklarında daha verimli olur ve iş memnuniyetleri artar. Çalışanların süreçlere katılımı teşvik edilir, bu da güvenlik kültürünü geliştirir.

İtibar artışı: ISO 45001 belgesi işletmelere prestij kazandırır. Bu belge, müşteriler, iş ortakları ve kamuoyunun gözünde işletmenin güvenlik konusunda ne kadar ciddi olduğunu gösterir.

Sürekli iyileştirme fırsatı: Standart, sürekli iyileştirme odaklıdır. Bu sayede, işletmeler iş sağlığı ve güvenliği süreçlerini sürekli olarak gözden geçirip geliştirebilir, riskleri daha iyi yönetebilir ve daha güvenli çalışma ortamları sağlayabilir.

Maliyet tasarrufu: İş kazalarının azalması, iş gücü kayıplarının ve tazminat ödemelerinin azalmasını sağlar. Bu da işletmeler için önemli maliyet tasarrufları yaratır.

ISO 45001, yalnızca iş sağlığı ve güvenliği yönetimini iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda işletmelere operasyonel verimlilik, maliyet tasarrufu ve yasal uyumluluk gibi birçok avantaj sağlar.

ISO 45001 ve ISO 9001 Standardı Ortak Maddeleri nelerdir ?

ISO 45001 ve ISO 9001, yönetim sistemlerinde kalite ve güvenlik açısından önemli iki standarttır. Her iki standart da, işletmelerin süreçlerini iyileştirmek ve sürdürülebilir bir yönetim yapısı oluşturmak için kullanılan kapsamlı çerçeveler sunar. ISO 45001, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) yönetimini hedef alırken; ISO 9001, kalite yönetim sistemleri için küresel bir referans niteliğindedir. Bu iki standardın birbiriyle entegre edilerek uygulanabilmesi, işletmelere birçok avantaj sağlar.

Ortak Yapı ve Entegre Edilebilirlik nasıl olur ?

ISO 45001 ve ISO 9001, Uluslararası Standartlar Örgütünün (ISO) "Yüksek Düzeyli Yapı (High-Level Structure - HLS)" çerçevesinde yazılmıştır. Bu yapı, yönetim sistemlerinin uyumlu olmasını ve kolayca entegre edilebilmesini sağlayan temel bir iskelettir. HLS, standartların benzer bir terminoloji ve madde yapısına sahip olmasını garanti eder. Bu ortak yapı sayesinde, işletmeler hem kalite hem de iş sağlığı ve güvenliği yönetimini aynı anda ele alabilirler. Özellikle, liderlik, risk yönetimi, sürekli iyileştirme gibi konular her iki standartta da yer alır.

1. Kapsam

Her iki standart da kuruluşun bağlamını anlamayı gerektirir. İşletmenin faaliyet gösterdiği çevresel ve ticari koşullar, hem kalite yönetimi hem de iş sağlığı ve güvenliği için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle,ISO 45001 belgesi ve ISO 9001 de işletmenin bağlamı ve beklentileri anlaşılmalı, süreçler bu bağlamda belirlenmelidir.

2. Liderlik

Hem ISO 45001 hem de ISO 9001, liderliğin önemine vurgu yapar. Yönetim, her iki standartta da taahhütleriyle iş süreçlerinin etkinliğini sağlamalıdır. Liderlerin sorumlulukları, organizasyonun işleyişini iyileştirme ve politika oluşturma süreçlerinde kritik rol oynar. ISO 9001de kalite politikaları, ISO 45001 belgesi ise iş sağlığı ve güvenliği politikaları oluşturulmalı ve bunların uygulanması liderlik tarafından desteklenmelidir.

3. Planlama ve Risk Yönetimi

Her iki standart da risk temelli bir yaklaşım benimser. ISO 45001 belgesi riskler daha çok iş sağlığı ve güvenliği ile ilgiliyken, ISO 9001de kalite odaklı riskler ele alınır. Risklerin tanımlanması, değerlendirilmesi ve yönetilmesi süreçleri, her iki standartta da temel bir gerekliliktir. İşletmelerin, bu riskleri proaktif bir şekilde yönetmeleri beklenir.

4. İç İletişim ve Farkındalık

Hem ISO 45001 belgesi hem de ISO 9001 belgesinde, çalışanların süreçlere katılımı büyük önem taşır. İletişim ve farkındalık süreçleri, işletmelerin hedeflerine ulaşması için kritik bir bileşendir. Çalışanların, hem kalite hedefleri hem de iş sağlığı ve güvenliği hedefleri konusunda bilgilendirilmesi, başarılı bir yönetim sisteminin anahtarıdır.

5. Dokümantasyon

Her iki standart da dokümante edilmiş bilgiye büyük önem verir. Süreçlerin, prosedürlerin, talimatların ve formların dokümantasyonu, yönetim sistemlerinin izlenebilirliğini ve sürdürülebilirliğini sağlar. ISO 45001 Belgesi iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili kayıtlar, ISO 9001 belgesi ise kaliteyle ilgili belgeler oluşturulmalıdır. Ancak, her iki sistem de ortak doküman yapılarıyla entegre edilebilir.

6. Sürekli İyileştirme

Hem ISO 45001 belgesi hem de ISO 9001 belgesi sürekli iyileştirme prensibi üzerine kuruludur. İşletmeler, süreçlerini ve performanslarını sürekli olarak izlemeli, analiz etmeli ve iyileştirme fırsatlarını değerlendirmelidir. Bu iki standart, yalnızca birer belge almak için değil, sürdürülebilir ve sürekli gelişen bir iş yapısı oluşturmak için kullanılır.

Uyum ve Entegrasyonun Faydaları Nedir?

ISO 45001 Belgesi ve ISO 900 belgesi entegre edilmesi, işletmelere birçok fayda sağlar. Hem kalite hem de iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerini aynı çatı altında birleştiren işletmeler, kaynaklarını daha verimli kullanabilir ve yönetim maliyetlerini düşürebilir. Tek bir yönetim sistemi altında iki standardı uygulamak, iç denetimlerin, performans değerlendirmelerinin ve yönetim gözden geçirme süreçlerinin de ortak yürütülmesine olanak tanır.

Ayrıca, ISO belgesi entegrasyonu, işletmelerin hem iç süreçlerini iyileştirmesine hem de dış pazarlarda daha güçlü bir konum elde etmesine yardımcı olur. Bu standartların bir arada uygulanması, müşteri memnuniyeti ve çalışan güvenliği gibi kritik başarı faktörlerini aynı anda ele almayı mümkün kılar.

ISO 45001 Belgesi ve ISO 9001, işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği ile kalite yönetim süreçlerini aynı çatı altında toplamalarına olanak tanır. Bu iki standardın ortak maddeleri ve uyumlu yapısı sayesinde, işletmeler hem operasyonel verimliliklerini artırabilir hem de çalışanların güvenliğini sağlayarak sürdürülebilir bir iş yapısı oluşturabilirler. Bu entegrasyon, işletmelerin hem iç süreçlerde hem de müşteri ilişkilerinde büyük faydalar elde etmesini sağlar.

ISO 45001 Beelgesi Sık Sorulan Sorular Bölümü